Natura 2000 a potencjalne ograniczenia dla inwestycji

W przypadku, gdy teren sąsiaduje z obszarami wchodzącymi w skład Natura 2000, konieczne jest uzyskanie decyzji środowiskowej i innych odpowiednich zezwoleń jeszcze przed złożeniem wniosku o pozwolenie na budowę. Brak takich decyzji może skutkować nakazem likwidacji prowadzonej działalności.

Główne cele projektu Natura 2000 obejmują zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych i zagrożonych gatunków, uznawanych za cenne na skalę europejską, oraz ochronę różnorodności biologicznej na tych obszarach. Obecnie w Polsce obszar Natura 2000 obejmuje niemal 20% powierzchni lądowej.

Decyzje dotyczące klasyfikacji obszaru jako strefy ochronnej Natura 2000 opierają się wyłącznie na naukowych kryteriach przyrodniczych, a nie na kryteriach gospodarczych, ekonomicznych czy społecznych. W praktyce oznacza to, że granice obszarów Natura 2000 nie mogą być dostosowywane do planowanych przedsięwzięć ani oczekiwań społeczności lokalnych pod względem gospodarczym. Społeczność lokalna i inwestorzy mają zatem niewielkie możliwości sprzeciwu wobec tych decyzji. Lokalne warunki gospodarcze i społeczne są uwzględniane dopiero na etapie zarządzania poszczególnymi obszarami Natura 2000. Chodzi przede wszystkim o formułowanie planów ochrony czy planów zadań ochronnych. W rezultacie inwestycje często są blokowane z powodu sąsiedztwa z obszarem Natura 2000.

Zdarza się nawet, że inwestorzy otrzymują nakaz likwidacji działalności ze względu na sąsiedztwo z obszarami Natura 2000. Przykładem może być nakaz likwidacji fermy zwierząt futerkowych na terenie bezpośrednio sąsiadującym z obszarami Natura 2000, gdzie samo ryzyko negatywnego wpływu hodowli skłoniło organy do podjęcia takiej decyzji. W takich przypadkach sąd powołuje się na art. 37 prawa ochrony przyrody, który pozwala na nakazanie wstrzymania działań, jeśli działania te mogą znacząco negatywnie wpłynąć na cele ochrony obszaru Natura 2000. Dla inwestorów oznacza to dodatkowe formalności administracyjne.

Realizacja inwestycji na terenach sąsiadujących z obszarem Natura 2000 zazwyczaj wymaga uzyskania decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych oraz przeprowadzenia oceny oddziaływania na obszar Natura 2000 jeszcze przed złożeniem wniosku o inne decyzje administracyjne, takie jak pozwolenie na budowę. Postępowanie w sprawie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach można wszcząć na wniosek planującego inwestycję. Po przeprowadzeniu oceny oddziaływania, organ wydaje decyzję, którą inwestor musi dołączyć do wniosku o kolejne decyzje administracyjne.